Dziś zgłębimy zagadnienia związane ze zbiegiem przepisów w prawie karnym skarbowym oraz relacją między przestępstwem skarbowym a pomocnictwem w jego popełnieniu. Rozpocznijmy od wyjaśnienia podstawowego pojęcia – zbiegu przepisów.

Kumulatywny zbieg przepisów

W Kodeksie karnym skarbowym (KKS) poszczególne przestępstwa zostały opisane w sposób, który często prowadzi do ich wzajemnego nakładania się. W praktyce oznacza to, że jedno zachowanie sprawcy może wypełniać znamiona kilku różnych przestępstw skarbowych. Przykładowo, osoba wystawiająca „nierzetelną” fakturę VAT, przekazująca ją kontrahentowi oraz ujmująca w księgach rachunkowych może jednocześnie naruszać kilka różnych przepisów. W takich sytuacjach trudno jednoznacznie wskazać granice między poszczególnymi czynami zabronionymi.

W takich przypadkach zastosowanie znajduje art. 7 KKS. Przepis ten stanowi, że jeżeli czyn sprawcy wyczerpuje znamiona określone w dwóch lub więcej przepisach kodeksu, przypisuje się tylko jedno przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, a podstawą kwalifikacji są wszystkie zbiegające się przepisy. Kara jest wymierzana na podstawie przepisu przewidującego najsurowszą sankcję.

Oznacza to, że sprawcy nie można postawić odrębnych zarzutów dotyczących każdego naruszonego przepisu, lecz jeden zarzut opisujący całość jego działania, z odwołaniem do wszystkich znajdujących zastosowanie przepisów. Przykładowo, kwalifikacja prawna w takich przypadkach może wyglądać następująco: „tj. o czyn z art. 56 § 1 KKS w zbiegu z art. 62 § 2 KKS, art. 76 § 2 KKS oraz art. 7 § 1 KKS”.

Zbieg przepisów a pomocnictwo

Pomocnictwo do przestępstwa skarbowego może stanowić jeden z elementów składających się na kumulatywny zbieg przepisów. Aby lepiej to zrozumieć, posłużmy się przykładem.

Przykład: Andrzej i Grzegorz

Andrzej, prowadzący działalność gospodarczą, postanawia zmniejszyć wysokość należnego VAT-u do wpłaty na rachunek urzędu skarbowego. W tym celu zwraca się do Grzegorza, również prowadzącego działalność, z prośbą o wystawienie nierzetelnej faktury VAT (tzw. „pustej” faktury, tj. dokumentu niemającego odzwierciedlenia w rzeczywistych transakcjach).

Grzegorz, świadomy, że Andrzej wykorzysta fakturę w celu obniżenia wysokości należnego VAT-u, wystawia taki dokument i przekazuje go Andrzejowi. Tym samym Grzegorz popełnia przestępstwo z art. 62 § 2 KKS, polegające na wystawieniu nierzetelnej faktury VAT.

Jednakże Grzegorz nie popełnia przestępstwa uszczuplenia podatku VAT (np. z art. 56 § 1 lub 2 KKS), ponieważ sam nie odnosi z tego tytułu korzyści podatkowych. Niemniej jego działanie stanowi formę pomocnictwa do przestępstwa popełnionego przez Andrzeja, polegającego na uszczupleniu należnego podatku VAT. W takim przypadku kwalifikacja prawna pomocnictwa może brzmieć następująco: „tj. o przestępstwo skarbowe z art. 18 § 3 Kodeksu karnego w zw. z art. 56 § 2 KKS”.

Kwalifikacja całości czynów mogłaby zatem wyglądać w uproszczeniu następująco: „tj. o przestępstwo skarbowe z art. 62 § 2 KKS w zbiegu z art. 18 § 3 Kodeksu karnego w zw. z art. 56 § 2 KKS”.

Kompleksowość zbiegu przepisów

Warto zauważyć, że rzeczywistość często komplikuje się jeszcze bardziej, gdy:

1. Kolejne elementy przestępczego zachowania są rozłożone w czasie, ale mimo to mogą zostać uznane za jeden czyn w rozumieniu prawa karnego skarbowego.

2. To samo zachowanie sprawcy wypełnia znamiona zarówno przestępstwa skarbowego, jak i przestępstwa z Kodeksu karnego.

Takie sytuacje wymagają dogłębnej analizy i precyzyjnego zastosowania odpowiednich przepisów.

Podsumowanie

Kwalifikacja prawna przestępstw skarbowych oraz powiązanego z nimi pomocnictwa może wydawać się skomplikowana. Jednak przy zrozumieniu zasad zbiegu przepisów oraz roli, jaką odgrywa pomocnictwo w popełnieniu takich przestępstw, można zyskać umiejętność analizy nawet najbardziej złożonych przypadków.

W kolejnych artykułach zajmiemy się bardziej szczegółowymi aspektami tych zagadnień, co pozwoli jeszcze lepiej zrozumieć charakter przestępstw skarbowych i pomocnictwa w ich popełnieniu.