Czy wiesz, że za przestępstwo skarbowe można odpowiadać nie tylko jako sprawca główny, ale także jako pomocnik, współsprawca, sprawca kierowniczy czy polecający? Jeżeli to dla Ciebie nowość, zapraszam do naszych wcześniejszych artykułów, które szczegółowo omawiają te formy odpowiedzialności.

Tym razem skupimy się na sytuacjach, gdy osoba nie popełnia przestępstwa skarbowego osobiście, lecz udziela pomocy innej osobie w jego realizacji. Jakie zasady regulują odpowiedzialność za takie działanie i co może za to grozić?

Brak odrębnych regulacji w KKS

Kodeks karny skarbowy (KKS) nie zawiera szczególnych przepisów dotyczących pomocnictwa. W tym zakresie odsyła do Kodeksu karnego (KK), którego przepisy mają zastosowanie do przestępstw skarbowych. W praktyce oznacza to, że zasady odpowiedzialności za pomocnictwo są takie same zarówno dla przestępstw powszechnych, jak i skarbowych.

Kiedy odpowiada się za pomocnictwo?

Kodeks karny określa, że za pomocnictwo odpowiada osoba, która „w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego”, ułatwia jej jego popełnienie. To oznacza, że pomocnictwo wymaga:

1. Zamiaru pomocy – pomocnik musi działać świadomie i celowo.

2. Ułatwienia popełnienia czynu zabronionego – działanie pomocnika faktycznie wspiera sprawcę głównego w realizacji przestępstwa.

Przykład: Grzegorz, prowadzący lokal gastronomiczny, planuje organizować nielegalne gry hazardowe. Zwraca się do swojego znajomego Andrzeja, który pomaga mu załatwić automat do gier od swoich kontaktów. Za tę przysługę otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 2 000 zł. Andrzej, choć nie uczestniczy w dalszych działaniach Grzegorza, ponosi odpowiedzialność za pomocnictwo.

Czym może być pomocnictwo?

Kodeks karny wymienia przykładowe czynności stanowiące pomocnictwo, takie jak:

• dostarczenie narzędzi,

• udzielenie rady lub informacji,

• zapewnienie środka transportu.

Każda czynność, która w sposób świadomy ułatwia popełnienie przestępstwa, może zostać uznana za pomocnictwo, nawet jeśli nie została wymieniona wprost w przepisach.

Przykład: Grzegorz planuje przewieźć automat do gier do swojego lokalu, ale nie ma odpowiedniego pojazdu. Prosi Andrzeja, który, wiedząc o zamiarach Grzegorza, oferuje swój samochód dostawczy. W takim przypadku Andrzej odpowiada za pomocnictwo.

Ale uwaga:

Przykład: Grzegorz prosi Andrzeja o użyczenie samochodu dostawczego, nie informując go o celu transportu. Andrzej, nieświadomy zamiarów Grzegorza, udostępnia pojazd. W tej sytuacji Andrzej nie ponosi odpowiedzialności karnej, ponieważ brakowało mu świadomości zamiaru popełnienia przestępstwa przez Grzegorza.

Odpowiedzialność pomocnika a odpowiedzialność głównego sprawcy

Odpowiedzialność pomocnika jest niezależna od tego, czy główny sprawca poniesie karę.

Przykład: Grzegorz prosi Andrzeja o pomoc w organizacji gier hazardowych, a ten angażuje Joannę do transportu automatu, nie informując jej o nielegalnym charakterze przedsięwzięcia. Andrzej może ponieść odpowiedzialność za pomocnictwo, nawet jeśli Joanna nie wiedziała o przestępczym celu transportu i nie odpowiada karnie.

Przykład: Jeśli Grzegorz zmarł przed zakończeniem postępowania, Andrzej nadal może odpowiadać za pomocnictwo do przestępstwa skarbowego, ponieważ odpowiedzialność pomocnika nie zależy od odpowiedzialności głównego sprawcy.

Pomocnictwo przez zaniechanie

Szczególną formą pomocnictwa jest zaniechanie, polegające na niedopełnieniu obowiązków, które dana osoba powinna była wykonać, aby zapobiec popełnieniu przestępstwa.

Przykład: Marta, naczelnik urzędu skarbowego, toleruje zaniżanie wartości pojazdów sprowadzanych przez Marcina w zgłoszeniach akcyzowych. Marta, świadomie zaniedbując swoje obowiązki, może ponosić odpowiedzialność za pomocnictwo przez zaniechanie.

Kara za pomocnictwo

Za pomocnictwo grozi kara w takich samych granicach jak za sprawstwo. W praktyce jednak sądy często wymierzają kary łagodniejsze, uwzględniając fakt, że pomocnik jedynie wspierał realizację czynu zabronionego.

Dodatkowo sąd ma możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, a w szczególnych przypadkach nawet odstąpienia od jej wymierzenia.

Przykład: Andrzej pomógł Grzegorzowi dostarczyć automat do gier, ale zanim Grzegorz zdążył go użyć, działalność została wykryta i ukarana przez urząd celno-skarbowy. W takiej sytuacji Andrzej może odpowiadać za tzw. „usiłowanie pomocnictwa”, co pozwala sądowi na zastosowanie nadzwyczajnego złagodzenia kary.

Podsumowanie

Pomocnictwo to istotna instytucja w prawie karnym, która ma zastosowanie również do przestępstw skarbowych. Odpowiedzialność za takie działania zależy od świadomości i intencji osoby udzielającej pomocy. Zachowanie pozornie neutralne, jak dostarczenie narzędzi czy transport, może prowadzić do odpowiedzialności karnej, jeśli łączy się z zamiarami ułatwienia popełnienia czynu zabronionego.

W kolejnym artykule przyjrzymy się bardziej skomplikowanym przypadkom pomocnictwa, w tym jego zbiegu z innymi przestępstwami skarbowymi. Masz pytania lub uwagi? Skontaktuj się z nami!